VisWat? VisWeer! Visindustrie in de steentijd

Tot de grote verbazing van veel Almeerders zijn wij niet de eerste gebruikers van deze grond. Wat nu Flevoland is is onder meer een zandvlakte geweest, een kleivlakte, een kweldergebied, en een deltagebied rond de rivier de Eem. In die periode woonden hier mensen op de oeverwallen, om te kunnen profiteren van de rijkdom van de wetlands.

Die rivieren hebben we teruggevonden. Je kunt sporen zien in het Actueel Hoogte Bestand en op deze kaart van de Archeologische Vrijstellingen van de gemeente Zeewolde. Het gaat om de oranje ‘kronkels’.

Een van de meest bijzondere vondsten is het Almeerse Visweer. Een visweer is een constructie van wanden in het water, meestal gevlochten, waarmee vis in een fuik wordt geleid waar hij gevangen kan worden.

Dat we het visweer, van hout, hebben gevonden is al heel bijzonder. De natte bodem heeft het afgesloten van zuurstof, en dus bewaard. Vervolgens is het verreweg het grootste visweer van Europa. Het is niet helemaal uitgegraven, maar er is zo’n 200 meter gevonden en er is nog veel meer! In berichten in de media wordt wel gesproken van een ‘visgroothandel’. Waren er meerdere families bij betrokken? Was het een industrie?

Het visweer is maximaal 5000 jaar oud. Dat is bijna geen steentijd meer: de landbouw was al gearriveerd in onze streken en er zijn sporen gevonden van de bandkeramiek cultuur. We hebben een nederzetting gevonden in Swifterbant.

Maar in het natte gebied is geen landbouw mogelijk in de traditionele zin: koeien, schapen en varkens kun je er maar heel beperkt houden. En voor traditionele gewassen is het ook te nat en te zout.

Daarom denk ik dat dit visweer het natte antwoord is op de landbouw. Vooral in de trekperiodes kon zo een enorme hoeveelheid vis worden gevangen. Die vis kon levend bewaard blijven in kleine vijvers, dan worden gevangen, schoongemaakt, gerookt en gedroogd. (Misschien ook gezouten?). Vervolgens kon ze worden geruild of toegevoegd aan de voorraad.

Wat zullen ze nog meer systematisch hebben geoogst en verhandeld?

Unieke visweer gevonden uit de nieuwe steentijd | Archeologie Online

Houten constructie wijst op grootschalige visvangst in het Almere van de steentijd – NEMO Kennislink

Archeologie in Almere | Erfgoedhuis Almere | Historie | Over Almere | Gemeente Almere