Het verhaal van het sediment
Om ons land begrijpelijker te maken voor haar bewoners en bestuurders heeft Rijkswaterstaat aardig wat materiaal gecreëerd, waaronder een aantal ‘verhalen’, geschreven door het platform Rivierkennis. Eén daarvan kwam ik online tegen: Het verhaal van het sediment.
Nu lijkt sediment niet zo’n boeiend onderwerp om over te schrijven, tot je je realiseert dat onze hele bodem uit sediment bestaat. Dat wil zeggen klei, slib, grind, zand of silt. Aangevoerd door rivieren en ijstijden ijs. Wij hebben ons land niet gebouwd, dat hebben onze rivieren gedaan, samen met ijs en wind. Laag voor laag. Grind over zand, over klei, over loss. Ik denk daarbij wel eens aan een spekkoek.
En dat bouwproces gaat nog steeds door. Want sedimenten zijn geen rotsen. Ze zijn zacht en los en nat. Ze verplaatsen zich met een snelheid waar je je lelijk op kunt verkijken. Van zandbank tot stuifzand: iets wat vandaag hier lag ligt morgen daar. Vaak is dat nuttig (duinen, aanslibbende kwelders) soms ook niet.
Wat me verbaast heeft is hoe lang we dit proces al beïnvloeden. Eigenlijk al vanaf de bronstijd, het moment dat we bomen gingen kappen en daardoor erosie veroorzaakten.
Tegenwoordig veroorzaken we nog veel meer erosie doordat we veel van ons sediment gebruiken: zand klei en grind hebben ieder zo zijn toepassingen. En dus halen we grote hoeveelheden weg. Wij hebben invloed op de vorming van ons land, al heel lang.
En we verminderen het afzetten van sediment door onze dijken sluizen en kanalen. We hebben daardoor tegenwoordig een negatieve sedimentbalans: er verdwijnt meer land dan er bij komt.
Daarom is het zo belangrijk dat we sedimentvorming weer meenemen in de inrichting van ons land. Van harde dijken naar uiterwaarden met ruimte voor de rivier waar slib kan bezinken en zand blijft liggen.
Op dit moment zitten we midden in het verkennen van onze keuzes. Waar ligt het optimale evenwicht? We moeten verkennen, meten, analyseren, proberen. Modellen bouwen, dingen uitproberen in proefopstellingen. Vandaar bijvoorbeeld het Levende Lab.
De belangrijkste conclusies en bijbehorende acties (gidsprincipes en handelingsperspectieven) van het document ‘het verhaal van het sediment’ vind je vanaf hoofdstuk 5.3. Ben je een echte prof op dit gebied? Dan kun je ook het hele document lezen ; )
https://research.wur.nl/en/publications/the-living-lab-for-mud-integrated-sediment-management-based-on-bu
https://puc.overheid.nl/PUC/Handlers/DownloadDocument.ashx?identifier=PUC_630145_31&versienummer=1&type=pdf&ValChk=ozbhaF5EoJXxK2EhfRWFCgIiPtwE41S2kmeb1fKvw5g1
https://www.deltaplatform.nl/over-delta-platform/projecten/building-with-sediment